• Start
  • keyboard_arrow_right podkast
  • keyboard_arrow_right
  • keyboard_arrow_right#051 Historia 4. Rozkwity i upadki: Babilon, Asyria, Kreta
play_arrow

podkast

#051 Historia 4. Rozkwity i upadki: Babilon, Asyria, Kreta

kya 2018-03-05 16


Tło
share close

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część czwarta (nie licząc skoków w bok). Tej nocy pożegnamy kilka cywilizacji, powitamy nowe oraz zatrzęsiemy światem i rozszarpiemy czas na strzępy.

Circa XX w. p.n.e.

Pochylamy głowy nad upadkiem Sumerii w 1940 r. p.n.e.

W Mezopotamii bałagan, ale za to Asyria rośnie w siłę. Stare Imperium Asyryjskie! Kolejny król Sargon!

Egipskie Średnie Państwo (które nieprawidłowo nazywamy Środkowym Królestwem) (pojęcie w czasie, nie w przestrzeni) zaczynamy od jedenastej dynastii zakończonej faraonem Mentuhotepem IV.

Wielkie dzieło literackie starożytnego Egiptu: “Historia Sinuhe“.

Na Krecie rozkwita cywilizacja minojska. Omawiamy dysk z Fajstos, pismo linearne A (a nie liniowe, jak błędnie mówimy w audycji) oraz minojski pomysł na biznes.

Circa XIX-XVIII w. p.n.e.

Asyria kwitnie i handluje. Król Erishum I zawiera interesujący układ z bogiem Ashurem.

W Anatolii (tereny dzisiejszej Turcji) Hetyci i Hatti tłuką się między sobą, a Asyryjczycy zakładają tam kompanie handlowe.

Państwo egipskie znów się centralizuje. Bardzo ogarnięty faraon Senusret III robi porządek z nomarchami i krajem w ogóle — i zostaje bogiem. Prawdopodobnie stawia także pomnik waginy. Wspominamy wątpliwości Herodota dotyczące legendarnego Sesostrisa.

Pierwsza potwierdzona królowa Egiptu — Sobekneferu (zarazem ostatnia w dwunastej dynastii).

Malutki amorycki wódz Subu-Amum wyszarpuje malutki kawałek ziemi, gdzie leży malutki Babilon.

Pierwszy zachowany tekst matematyczny: Plimpton-322.

Asyria staje się wielkim państwem – pojawia się kapitan-ogarniacz Shamshi-Adad I, pierwszy amorycki król Asyrii. Podbija państwa Mari, Jamhad i Esznunna. Został nam po nim także pierwszy udokumentowany rodzicielski diss.

Babilon

Na tronie Babilonu zasiada Hammurabi i rządzi spokojnie, aż raz zdenerwują go Elamici. Czterdzieści lat był na bułce (ang. on the roll) dzięki talentom dyplomatycznym i organizatorskim.

Po śmierci króla następuje degeneracja państwa nadgryzanego ze wszystkich stron (nagryzają: Kasyci, dynastia Kraju Nadmorskiego, Asyryjczycy, Elamici).

Dlaczego Babilon jest ważny, skoro był tak krótko? Dlaczego kodeks Hammurabiego był ważny, skoro nie był ani pierwszy, ani odkrywczy?

Circa XVIII-XVII w. p.n.e.

Cywilizacja minojska przeżywa drobne trzęsienia ziemi oraz prosperity, a także niesie trochę postępu na tereny greckie (kultura mykeńska).

W Egipcie dynastie równoległe jedna po drugiej, czyli nic dobrego. Delta Nilu zajęta przez Kananitów, po terenie kręcą się Hyksosi, zaczyna się Drugi Okres Przejściowy.

XVII w. p.n.e. – trzęsienie świata

Wybuch wulkanu Thera zmiata cywilizację minojską. Aby zobrazować jego moc, porównujemy ze współczesnymi erupcjami (Krakatoa i Tambora). Omawiamy wpływ na okolicę i cały świat.

Kiedy to w zasadzie zaszło?

Chronologia wysadzona w powietrze

Sposoby na synchronizowanie chronologii. Tabliczka 63 z Enuma Anu Enlil. Chronologie: średnia, długa, krótka i ultrakrótka. Śmiejemy się z egipskich list królów.

Jak sobie radzić z brakiem synchronizacji? Cenzusy bydła. Święto Sed. Synchronizmy astronomiczne.

Szczególne dla starożytnego Egiptu datowanie sotisowe. Kalendarz oparty na heliakalnym wschodzie Syriusza. Egiptolodzy tracą rozum. Wyciągamy dendrochronologię.

circa XVII-XVI w. p.n.e.

Mykeńczycy podbijają resztki Minojczyków, z czego wynika pismo minojskie linearne B.

Pierwsza porządnie udokumentowana chińska dynastia. Kości wróżebne i początki chińskiego pisma (dygresja na kości i na wynalazek pisma).

Koniec cywilizacji doliny Indusu.

Hetyci zakładają państwo! Hattusili I i Mursili I podbijają teren aż do Syrii i do Babilonu.

Koniec Amorytów. Babilon przechodzi w ręce Kassytów.

1550 r. p.n.e.: zapisy na Stelli Burz w Egipcie.

Robimy podsumowanie, drobne uzupełnienia i lekki spojler epoki żelaza.

Bonus: Polecanki literatury wagonowej
  • Z Babilonem: “Strzała z Elamu” (Jerzy Edigey),
  • Z basenem morza Śródziemnego: “Czarne okręty” (Joe Alex),
  • Z Egiptem: “Egipcjanin Sinuhe” (Mika Waltari).

Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów.

2018.03.01 / 2018.03.05

Komentarze

Komentarzy: 16 w sumie.
  1. jarecki on 2018-03-05

    Wikipedia mówi, że są erupcje wulkaniczne większe od Thera. Spodziewamy się takiej w Yellowstone w czasie geologicznie niedługim (8 w skali VEI) . Thera była na przełomie 6/7 więc z przytupem ale nic na tę skalę.

  2. majorwitek on 2018-03-07

    @jarecki: tak, poniewczasie sprawdziłem, że owszem jest ósmy stopień VEI (tak to jest, jak się z pamięci jedzie). wspomnimy o tym na początku przyszlego odcinka, w ramach uzupełnień, przy okazji opowiadając wesołą dykteryjkę z pogranicza audycji moich i Kuby. 🙂

  3. Rudzik on 2018-03-10

    Fragment o wulkanie niesamowity! Wiele rozjaśnia i naprawdę szkoda, że podręczniki milczą na ten temat.

  4. majorwitek on 2018-03-12

    poprawka: historyk, który odpisał obszerne kawałki Manetho, to był Sekstus Juliusz Afrykański, a nie Scypion Afrykański (który był generałem i ogólnie wielkim człowiekiem, i pewno dlatego mi się wrył).

  5. majorwitek on 2018-04-06

    @prisoner zero: a mogłem kliknąć w polską wikipedię, kosztowałoby mnie coś? dzięki. 🙂

  6. Prisoner Zero on 2018-04-06

    @majorwitek: jeśli jak tylko mogę, to unikam polskiej Wikipedii, to akurat jako szybki tłumacz fachowego słownictwa sprawdza się całkiem nieźle 🙂

  7. Piotr on 2018-05-03

    Jak już dojedziecie do Grecji to serdecznie polecam tę serię wykładów prof. Donalda Kagana https://www.youtube.com/watch?v=9FrHGAd_yto&list=PL023BCE5134243987
    w którymś z odcinków o wiekach “ciemnych” jest min. ciekawy wątek odnośnie rydwanów w kontekście Homera – wykorzystywanie rydwanów niczym taksówek na polu bitwy przez bohaterów Iliady podczas gdy ich faktyczne zastosowanie bliższe było temu jakie współcześnie spełniają czołgi

  8. HusiRR ! on 2018-06-02

    Kurde jak ja uwielbiam tego słuchać. Najlepsze podcasty jakie znalazłem. Szanuję i pozdrawiam!

  9. Paweł on 2018-06-19

    Znakomite audycje.
    Nie mogę się doczekać do następnej.
    PS: Może coś katastroficznego jako odskocznia od historii po zakończeniu cyklu?

  10. Andrzej Szczepanikandesk on 2018-09-20

    Jeśli ktoś lubi stare, trochę siermiężne fantasy, to Harry Harrison machnął kiedyś książkę “Stonehenge – zagłada Atlantydy”. Atlantyda to cywilizacja minojska tuż przed wybuchem Thery. Głównymi bohaterami są mykeński książę i egipski specjalista od budowy murów cyklopowych, zatrudniony przy budowie murów Myken razem ze sławną Bramą Lwic. Razem z pewnym gościem z Byblos uciekają na Wyspy Brytyjskie, skąd cywilizacje basenu Morza Śródziemnego sprowadzały cynę. Tam pod nadzorem Egipcjanina miejscowi budują Stonehenge, gdzie na jednym z pionowych kamieni do dziś widnieją wyryte sztylety o kształcie używanym w Mykenach (naprawdę tam są). Niby opowieść o niezłomnych herosach, ale jednak mocno osadzona w ówczesnych realiach historycznych.

Po sygnale zostaw wiadomość

Email będzie schowany. Pola wymagane oznaczone *

Podobne odcinki