Bonus: ścinki historyczne nr 1
Nerdy Nocą
Historia, jakiej nie uczą w szkole, część ósma. Tej nocy suniemy dookoła świata od połowy X w. p.n.e. aż do pierwszej olimpiady — mamy fakty, przemoc, stele i legendy.
Uzupełnienia i ciekawostki:
Szybko podsumowujemy, co było, a co jest w Egipcie i u sąsiadów.
Faraon Szeszonk I z ludu Meszwesz daje początek 22. dynastii. Konsolidacja państwa. Nubia staje się królestwem Kusz. Wracamy na chwilę do kultury Kerma, skąd to wzięli się Nubijczycy.
Długie, udane panowanie faraona Osorkona I. Omawiamy konfuzje chronologiczne związane z tą dynastią, po czym zostawiamy Egipt w chaosie.
Powoli wychodzimy z greckich wieków ciemnych, omawiamy niuanse ekspansji Dorów i Jonów. Czym się różnią te ludy i które tereny zajmują? Co Sparta ma na tarczach? Lista powodów, po których poznajemy, że w Grecji jest ewidentnie lepiej.
Aszur-dan II i państwo nowoasyryjskie. Ambitny plan wojen. Krótki rant na asyryjskie imiona królewskie. Pogrom w Kadmuhu. Omawiamy taktykę i propagandę podbojów. Zaglądamy do Gutejów i krytykujemy ich brak zmysłu biznesowego. Doceniamy różnorodne pasje bieżącego władcy.
Adad-nirari II wstępuje na tron, a my dziękujemy Asyryjczykom za listy eponimów. Przyglądamy się układom Asyrii z Babilonem oraz stosunkom z innymi sąsiadami.
Aszurnasirpal II zdobywa wysokie miejsce w konkurencji na brutalność. Problemy z buntownikami, wyprawa na królestwa późnohetyckie. Moczymy miecze w wodach Morza Śródziemnego. Reinwestycja trybutów i dyplomatyczne rozgrywki wewnętrzne. Pierwsze duże zoo.
Wyprawy wojenne Salmanasara III. Co ciekawego w Urartu? Co zrobić, jak się ma Asyrię po sąsiedzku? Bitwa pod Karkar. Omawiamy monolity, zwłaszcza pierwsze pisemne wzmianki o Arabach i Izraelu.
Awantury rodzinne i rewolty, ale za to witamy na pokładzie Persję. Na tron wstępuje Szamszi-Adad (piąty tego imienia), w Asyrii zmienia się układ sił i nastaje tzw. wiek magnatów. Co możemy wyczytać na stelach? Królowa Sammu-ramat.
Kapłan Hedjkheperre Setepenamun Harsiese daje początek 23. dynastii. Problem dwóch stolic. Stękamy na datowanie i wspominamy czule listy amarneńskie. Kiedy to się skończy?
Na półwyspie apenińskim kultura Villanova i Etruskowie. Nowa kolonia Fenicjan — Kartagina. Legenda Likurga, prawodawcy Sparty. Zaglądamy jeszcze na chwilę do Grecji, konkretnie do Eubejczyków. Kolonie Ischia i Al-Mina.
Skąd się wzięła kultura Yayoi? Omawiamy okres Jōmon i szczególną figurkę ceramiczną, dając odpór Zniczowi. Co jest uprawiane na wyspach?
Skąd pochodzą i dokąd zmierzają Filipińczycy? Koniec migracji Polinezyjczyków i Długa Pauza.
Aborygeni, prawdopodobnie najstarsza wciąż istniejąca kultura świata. Rozmawiamy o przekazie ustnym, próbujemy zrozumieć idee łączące różne grupy aborygeńskie i odnajdujemy się emocjonalnie w ich podejściu do świata.
Okolice Austrii, kultura halsztacka na kopalniach soli. Marzymy o interaktywnej mapie rozkwitów, upadków i przemiksów kultur.
Anglia, koń z Uffington. Odświeżamy kredę i na zdrowie!
Pierwsze igrzyska olimpijskie. Siedzimy w namocie i pokrywamy się kurzem, słuchając dwóch mitów o początkach tych zawodów, a potem wycieramy się archeologią. Teoria i praktyka założeń olimpijskich, a także ich istotna funkcja społeczna.
Koniec greckich wieków ciemnych, wkraczamy w okres archaiczny.
Podsumowanie wycieczki i zapowiedź przygód w następnej części.
Do czytania i oglądania:
Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów.
2023.04.01 / 2023.04.12
Nerdy Nocą drzemią w różnych miejscach w internecie! Zajrzyj na zaplecze i dołącz do naszego pochrapywania np. na wesołej grupce na fejsie lub w leniwym telegramie.
Pokaż Nerdy Nocą znajomym! Dziękuję!
Można wrzucić piątaka na przygotowanie kolejnych odcinków:
© kya / nerdynocą.pl
Tsopni on 2023-04-12
Hurra nareszcie, bałem się ze ta seria to już historia 😛
Andrzej S. on 2023-04-12
Z tym brązem sprawa jest prosta i tam nie ma żadnej skomplikowanej fizyki: gdy roztopi się cynę, to potem miedź sie w niej po prostu rozpuszcza, jak sól w wodzie – nie topi! Robi się roztwór miedzi w istniejącej wcześniej cieczy, tj. roztopionej cynie.
Analogia z sola i wodą jest o tyle dobra, że sól kuchenną da się roztopić ogniem piekielnym, dzieje sie to w jakichś 800°C. Widać, że rozpuszczanie w wodzie w temperaturze pokojowej to zupełnie coś innego. 🙂
majorwitek on 2023-04-12
@andrzej: dzięki, teraz pojąłem! 🙂 serio, jak zacząłem o tym czytać, to zobaczyłem słowa “mieszanina eutektyczna” i dalej było gorzej tylko…
Bartosz on 2023-04-13
Dzięki za nowy odcinek. Przy okazji odświeżę sobie całą serię od początku:)
PS. Nie myśleliście żeby wspomniana serię o historii pieniądza także udostępnić jako podcast? Nie miałem jeszcze okazji się z nią zapoznać i nie wiem, czy forma audio wystarczy, czy warto jednak zapoznać się z prezentacją.
kya on 2023-04-13
@Andrzej ooo dziękuję, to rozumiem!
@Bartosz myślałam, aaaale tam z jednej strony jest zaskakująco dużo pokazywania map i obrazków, a z drugiej — jakość dźwięku jest… taka mocno zoomowa 😉 jak wymyślę, jak z tego wybrnąć, to to jest do zrobienia (w mitycznej wolnej chwili).
Blue on 2023-04-13
Wspaniały odcinek!
Nazwy i wydarzenia nie brzmią już jak powieść sf, jakieś bardziej znane nazwy!
ps. Próbowałem wysłuchać historię pieniądza, bez ogladania się nie da 🙂
Może jak by powstawały kolejne odcinki na zoomie to nagrywać prelegenta na zooma (zbieżność nazw… co poradzić)
Leszek on 2023-04-15
Jak marzycie o mapie to polecam https://www.runningreality.org/
Jest też aplikacja, tam jest dużo więcej możliwości.
Psztymucel on 2023-04-20
Z tą cyną jako rozpuszczalnikiem to mnie nie do końca przekonuje, bo pierwsze brązy nie były cynowe, tylko arsenowe (miecze z południowej Anatolii datowane na bodaj 5kbp, w każdym razie jakoś przerażająco dawno). A one nie mogły być uzyskiwane metodą rozpuszczania, bo arsen topi wprawdzie niżej niż miedź, ale nie tak znowu bardzo dużo niżej (o ile w ogóle nie odsublimuje wcześniej), nie wspominając, jak trudno go uzyskać metalicznym. Czyli metoda „roztop łatwo topliwy metal i dosypuj miedzi” nie mogła być pierwotna. A skoro nie była pierwotna, bo wcześniej znano już inne, to… czy była potrzebna w ogóle?
Michał G on 2023-04-26
Czy przypadkiem przodkowie ludów oceani nie pochodzą od Aborygenów Tajwańskich?
majorwitek on 2023-05-04
@psztymucel: nie wiem wystarczająco dużo o metalurgii żeby się wypowiadać, niestety 🙂 można się spodziewać, że jeśli ta metoda była w użyciu, to _jakoś_ musiała być lepsza od innych. może po prostu w tym że nie używała arsenu, który jest – problematyczny.
@michał g: w kilku iteracjach, owszem: przodkowie ludów oceanii wzięli się z filipin i nowej gwinei, a z kolei przodkowie tamtejszych ludów pochodzili z półwyspu koreańskiego oraz prawdopodobnie owszem, z tajwanu. good catch 🙂
ZbyniuR on 2023-05-08
Z tymi animowanymi mapami o jakich wspominacie to w YT jest do wyboru do koloru. Wystarczy wpisać “history every year” i wybrać interesujący okres, obszar i dokładność. Tylko nazwy do wiki trzeba sobie samemu wklepywać, z tego co pokazują mapy. 🙂
AgusiaFH on 2023-06-01
Pozwolę sobie na auto-przeklejkę z własnego blogaska:
Same igrzyska, to było wydarzenie religijne i kompletny proces. Najpierw w miastach odbywały się eliminacje. Potem były wysyłane konno SMSy, żeby poinformować wszystkich potencjalnie zainteresowanych o dokładnej dacie zawodów. Na miesiąc przed igrzyskami, zawodnicy zbierali się w Elis, gdzie byli poddawani ostatnim szkoleniom i treningom, nie tylko swojej dziedziny sportowej, ale i moralności. Dla nieodpowiednich zawodników igrzyska mogły się skończyć jeszcze przed ich rozpoczęciem. Z Elis szła procesja. Następnie następowało oficjalne odpalenie znicza olimpijskiego. Sama zabawa trwała 5 dni. Pierwszy to dzień modlitw, kolejne trzy to zmagania zawodników, ostatni to modlitwy i wręczanie nagród.
A jakie były nagrody w igrzyskach? Zwycięzca przede wszystkim zyskiwał przywilej postawienia posągu w świątyni Zeusa. Wracał do swojego miasta jako bohater. Po pierwsze, wjeżdżał do miasta na 4-konnym powozie, przez dziurę w murze obronnym wybitym na jego cześć. Po drugie, uzyskiwał zwolnienie z podatków, darmowe jedzenie w miejskich jadłodajniach, oraz bilety do teatru na honorowe miejsce.
Odbywały się też kobiece igrzyska, w innym terminie i z mniejszą liczbą dyscyplin. Nagrody też były inne – zwyciężczyni dostawała krowę.
To, co było kluczowe w igrzyskach, to fakt, że poza sprawnością fizyczną liczyła się moralność i uczciwość. Jeżeli uczestnik został przyłapany na oszustwie, to ku przestrodze dla innych miał dostarczyć posąg Zeusa, który podpisany imieniem sprawcy był ustawiany w alei prowadzącej na stadion. W starożytności aleja wstydu zgromadziła 16 takich posągów. Poza tym nieuczciwy zawodnik dostawał zakaz powrotu na igrzyska.
Smaczek na koniec. W muzeum archeologicznym w Olimpii przekonaliśmy się, że już w czasach antycznych istniał problem ginięcia prywatnych kubków w miejscu pracy. Na kubku, którego właścicielem był słynny rzeźbiarz Fidiasz, widnieje napis: „Należę do Fidiasza”.
majorwitek on 2023-06-02
@agusiafh: wielkie dzięki, znakomity dodatek! 🙂
AgusiaFH on 2023-06-05
Mnie urzekła ta własna dziura w murze obronnym. I aleja wstydu.
Piotr on 2024-08-27
Ale zaraz, gdzie następne odcinki??? Tak nie wolno.