Bonus: ścinki historyczne nr 1
Nerdy Nocą
Kontynuujemy podróż w kosmos tropem radzieckiego programu kosmicznego. Pierwsze stacje orbitalne — próbujemy polecieć na dłużej i chwilę pomieszkać.
Przypominamy rakiety nośne (N1, Proton i R-7). Co z lotami na Marsa i Wenus?
Uzasadnienia dla prac nad rakietą N1. Jak Koroliow przekonuje wojsko, żeby dało kasę? Czy potrzebujemy czołgu w kosmosie? Czy da się pędzić wódkę na orbicie?
Losy projektu ogólnowojskowej stacji OS (Orbitalnaja Stancja, stacja orbitalna) w OKB-1.
Kolejny projekt stacji orbitalnej, tym razem zwiadowczej — Sojuz-R (Razwiedki) opracowywany w filii OKB-1 w Kujbyszewie.
Amerykanie ogłaszają projekt MOL (Manned Orbiting Laboratory), z krzaków wyskakuje Czełomiej z projektem zwiadowczej stacji Ałmaz (Diament) i biegnie z nim do Chruszczowa.
Ałmaz (albo OPS, Orbitalnaja Pilotirujemaja Stancja, orbitalna stacja pilotowana) dostaje oficjalnie zielone światło dekretem Komitetu Centralnego. Trzeba jeszcze tylko zaprojektować cały kompleks rakietowo-pojazdowy (Rakietno-Korabielnyj Kompleks) — czyli oprócz samej stacji takie drobiazgi jak np. pojazd transportowy TKS (Transportnyj Korabl’ Snabżenia, transportowy pojazd zaopatrzenia) składający się z części ciężarowej FGB (Funkcjonalno-Gruzowoj Błok, blok funkcjonalno-towarowy) i kapsuły powrotnej WA (Wozwraszczajemyj Aparat, aparat powrotny) — chociaż są gotowe zupełnie dobre Sojuzy. Pracuje nad tym 500 osób w OKB-52.
Koroliow umiera, plany Sojuza-R zostają przekazane Czełomiejowi. Niestety dla Ałmaza na scenę wraca generał Ustinow. Przypominamy sobie Rakietoplan, mógłby się w sumie przydać.
Filia OKB-1 pracuje nad kolejnymi stacjami orbitalnymi, podwersjami Sojuza (WI, Wojenno-Issledowatielnyj, wojskowo-badawczy, oraz OIS, Orbitalnaja Issledowatielnaja Stancja, orbitalna stacja badawcza). Miszyn znów bruździ. Co łączy Sojuzy jako jedną rodzinę projektów? Nawiasem mówiąc, w filii powstaje kolejna transportowa wersja Sojuza — 7K-S, która ma wspomagać Sojuzy WI i OIS.
Projekt zupełnie nowej stacji kosmicznej! Ambitny plan MKBS (Multimodulnaja Kosmiczeskaja Bazowaja Stancja, wielomodułowa kosmiczna stacja bazowa) wychodzi z filii OKB-1. Parę słów o zasilaniu jądrowym pojazdów kosmicznych. Zamysł budowy modułowej.
Trwają eksperymenty z układem podtrzymywania życia w zamkniętym obiegu powietrza, wody itd., najwyraźniej niepotrzebnym nikomu do niczego.
Trwa konkurencja o zasoby między MKBS a Ałmazem, omawiamy ich problemy. Kolejne ficzery MKBS! Broń promienista! Pochylamy się nad N1. Ładujemy Ałmaza! Teleskop! Komputer cyfrowy! Pochylamy się nad Protonem. Porównujemy liczebność biur projektowych.
Startuje Zond 7 (Sojuz 7K-L1 na Protonie) z manekinem i żółwiami. Pełen sukces dookoła Księżyca.
Inżynierowie z biura Czełomieja przychodzą cichaczem do zastępcy Miszyna i razem knują.
Konspiracyjny projekt stacji DOS (Dołgowriemiennaja Orbitalnaja Stancja, długoterminowa stacja orbitalna).
Kolejna udana misja Zond, ale niestety to jest koniec misji księżycowych.
DOS leci w górę. Omawiamy Salut-1 i jego osprzęt.
Dygresja na dwie misje załogowe w międzyczasie. Sojuz 6, 7 i 8 razem testują spawanie w kosmosie, a Sojuz 9 to test długiego przebywania w kosmosie (rekord jednego statku, do dziś niepobity) i eksperymenty biomedyczne.
Na Salut 1 leci pierwsza załoga Sojuzem 10, potem druga Sojuzem 11 — i tym się udaje zadokować. Jakie były problemy i sukcesy?
Wzdychamy nad trzecim startem N1.
Tragiczny powrót Sojuza 11 na Ziemię i jego konsekwencje. Powody zdeorbitowania Saluta 1.
Trwają prace nad następnym DOS-em i nad Ałmazem. Transportowy Sojuz ST nazywa się teraz 7KT i ma służyć tylko do podróży na stację. Omawiamy różnice konstrukcyjne.
DOS 2 próbuje wystartować, ale nie wychodzi. Stękamy też nad czwartym startem N1.
Kulminacja wyścigu radzieckiego Ałmaza z amerykańskim Skylabem. Ostatnie podrygiwania zazdrości Miszyna, kontrofensywa Czełomieja.
Ałmaz (OPS 1) wchodzi na orbitę jako Salut 2, a DOS jako Salut 3. Oba mają problemy, napięcie rośnie, Amerykanie zdążają. Dlaczego Apollo jest lepszy? Na osłodę — dwa udane starty Sojuzów (12 i 13).
Koniec Miszyna. Koniec N1. Las silników w szopie. Wielki powrót Głuszki na scenę i projekt zupełnie nowej rakiety nośnej RLA (Rakietnyj Lietajuszczij Aparat).
Uzupełniamy kwestię zmian nazewnictwa biur projektowych — OKB-1 zmienia się w CKBEM, Centralne Biuro Konstrukcyjne Eksperymentalnej Inżynierii Mechanicznej (1966), a potem w NPO Energia (1974); OKB-52 zmienia się w CKBM, Centralne Biuro Konstrukcyjne Inżynierii Mechanicznej (1966), potem w NPO Maszinostrojenia (1983); filia kujbyszewska zmienia się w CSKB, Centralne Biuro Konstrukcji Specjalnych (1974), potem w CSKB-Progress (1996) — ale umawiamy się na takie nazwy, które nie będą nam się mylić.
Drugi Ałmaz (OPS 2) leci jako Salut 3, stacja rozpoznania. Przyglądamy się wyposażeniu. Teleskop Agat-1, 14 kamer, ciemnia, warunki mieszkalne kosmonautów, recykling wody, rozrywka na pokładzie… i uzbrojenie. Pełen sukces pierwszej załogi i testy działka. Druga załoga nie dociera na stację i wraca do domu.
Leci pierwsza stacja cywilna — DOS 4, czyli Salut 4.
Pierwsza załoga leci na DOS 4 Sojuzem 17 i robią badania astrofizyczne trzema teleskopami (jeden naprawia w locie Greczko i jest z tym związana dodatkowa dygresja).
Dramatyczny powrót drugiej załogi po nieudanym starcie. Co dokładnie zawiera zestaw surwiwalowy Sojuza? Skąd wiemy o “Anomalii piątego kwietnia“? Parę słów o misji Apollo-Sojuz i historia pięknej przyjaźni.
Druga załoga dociera na DOS 4 i zajmuje się badaniem wpływu mikrograwitacji na organizm i obserwacją Słońca, zórz polarnych i obłoków srebrzystych. Pierwsze warzywo wyhodowane na stacji kosmicznej. Plusy i minusy cebuli.
Zanim DOS (czwarty) wróci, wylatuje kolejny Ałmaz (trzeci) jako Salut 5 (stacja wojskowa). Eksperymenty wywiadowcze i drobne naukowe. Łączność z Ziemią, pierwszy transfer paliwa. Nagłe przerwanie misji i powrót pierwszej załogi — mamy kilka hipotez.
Druga załoga nie dociera, znów dramatyczne lądowanie kapsuły. Pierwsze w historii nieplanowane lądowanie w wodzie.
Satelity Kosmos 881 i 882 na Protonie — pierwsze testy pojazdów WA, spadkobierców Rakietoplanu.
Trzecia załoga dociera na Salut 5, prowadzi badania, wszystko jest w porządku. Koniec pierwszej fazy programu Ałmaz i podsumowanie przez komisję wojskową. Żegnamy ostatnią radziecką stację orbitalną pierwszej generacji.
Podsumowanie i zapowiedź następnych części, a także polecamy zapis spotkania wideo z odpowiedziami na pytania po pierwszych czterech odcinkach serii kosmicznej Radziecki program kosmiczny. Bonus round nr 1 @ NNNL 2022.04.
Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Kupimy sobie stację orbitalną. Albo lepiej wrzuć, ile chcesz, na pomoc ofiarom rosyjskiej inwazji na Ukrainę: siepomaga.pl/pah-ukraina.
2023.10.21 / 2023.10.30
Nerdy Nocą drzemią w różnych miejscach w internecie! Zajrzyj na zaplecze i dołącz do naszego pochrapywania np. na wesołej grupce na fejsie lub w leniwym telegramie.
Pokaż Nerdy Nocą znajomym! Dziękuję!
Można wrzucić piątaka na przygotowanie kolejnych odcinków:
© kya / nerdynocą.pl
majorwitek on 2023-10-30
dwa uzupełnienia już teraz:
– kropnąłem się, MOL to było _manned_ orbital laboratory, nie military. znaczy było (miało być) wojskowe, ale nie od razu w nazwie.
– sprawdziłem i drożdże poleciały w kosmos dopiero pod koniec zeszłego roku, w misji Artemis 1: https://www.cbc.ca/news/canada/british-columbia/yeast-space-experiment-1.6711816
Bartosz on 2023-10-30
Super, dzięki za kolejny odcinek tej kosmicznej przygody 🙂 jak zwykle wysoki poziom zachowany
Fotograf on 2023-10-31
Świetny artykuł. Naprawdę dobrze napisane. Wielu osobom wydaje się, że posiadają rzetelną wiedzę na ten temat, ale często tak nie jest. Stąd też moje ogromne zaskoczenie. Czuję, że chyba powinienem podziękować za Twoje działania. Będę rekomendował to miejsce i często odwiedzał, by przejrzeć nowe artykuły.
kya on 2023-10-31
patrzcie na tego “fotografa”, ależ miłe teraz te spamboty robią (:
@Bartosz dziękuję! niezmiernie cieszę się, że się podoba, mam dziką frajdę w tym kosmosie (:
kuba_wu on 2023-11-13
Chyba coś się skopsiało w mechanice odtwarzacza. Gdy przesunę suwaczek gdzieś dalej (np. do 2/3 podkastu), nastaje cisza. Gdy wtedy kliknę pauzę i start, to zaczyna odtwarzać od początku. Tak samo na Chrome i FF.
Psztymucel on 2023-11-15
Przepraszam, że zupełnie obok tematu, ale mię męczy i zapytać muszę.
Jak mogą wpływać na akustykę pomieszczenia rozwieszone t-shirty potrafię sobie wyobrazić, ale co dla akustyki robi patelnia na ścianie? Stanowi jakiś ekran odbijający? O to chodzi?
kya on 2023-11-18
@Psztymucel patelnia jako paletka do odbijania piłeczki 😀 (a tak serio, to po prostu była tam, więc wzięła udział)
kya on 2023-11-18
@kuba_wu nie udaje mi się tego problemu zduplikować, więc wbij proszę w wolnej chwili na nerdonocny telegram, spróbujemy potestować.
Kraolll on 2023-11-27
Trochę mi brakuje dokładniejszego omówienia kilku tematów takich jak misji Apollo Soyuz Test Project, która została wspomniana przy okazji,Ta misjia jest raczej powszechnie znana ale szczerze oczekiwałem trochę więcej kontekstu w tym temacie, no ale rozumiem że podcast nie może trwać 10 godzin. Za to fenomenalnie rozjaśniliście program Salut (DOS,Almaz) i cały system wtedy budowany wokół nich, osobiście nie mogę się doczekać na dalsze omówienie TKS i radzieckich koncepcji promów kosmicznych
Trzymajcie się i pozdrawiam <3
majorwitek on 2023-12-01
@kraolll: na dokładne omówienie ASTP musisz jeszcze poczekać – planuję wspomnieć o tej misji przy okazji meandrów amerykańskiego programu kosmicznego, o których też będziemy mówić.